ในสังคมที่ก้าวไกล    mental health  ไม่ใช่เรื่องต้องห้ามที่ถูกเหยียบย่ำด้วยสายตาที่เต็มไปด้วยอคติอีกต่อไป     แม้แต่คนที่ไม่ได้เจ็บป่วยหรือแสดงอาการผิดปกติก็ยังเลือกการบำบัดและปรึกษาจากผู้ชี่ยวชาญเพื่อดูแลรักษาสุขภาพทางจิตใจและยังป้องกันไม่ให้ลุกลามไปเป็นโรคทางจิตเวช     พวกเรามักจะได้เห็นบทบาทการแสดงภาพของผู้ที่เจ็บป่วยทางจิตใจในผลงานภาพยนตร์และซีรีส์ชื่อดังมากมาย   แม้กระทั่งผลงาน comedy เบาสมองที่สร้างเสียงหัวเราะให้กับผู้ชมก็ไม่แคล้วจะต้องนำเสนอประเด็นนี้เป็นหัวใจสำคัญ  มันจึงเป็นสิ่งที่เห็นได้อย่างแจ่มแจ้งเหลือเกินว่า  เราไม่สามารถแยก mental health ออกจากการดำเนินชีวิตไปได้  แม้ว่าจะเป็นผู้คนที่มาจากสังคมที่แตกต่างหลากหลายกันเพียงใด   ไม่ว่าคุณหรือใครก็อาจจะผ่านประสบการณ์ความเจ็บป่วยนี้ได้ไม่ต่างกัน

เมื่อพูดถึงบทบาทของผู้ป่วยทางจิตใจ   บางคนก็อาจจะเคยยึดติดกับ stereotype ของผู้มีอาการทางประสาทที่จิตหลอนเท่านั้น     แต่ความจริงแล้ว ความเจ็บป่วยทางจิตใจมีมากมายหลายรูปแบบ และสามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่รู้ตัว     เมื่อมีการรณรวค์ให้ความรู้แพร่หลายมากขึ้นจนเปลี่ยนแปลงทัศนคติต่อเรื่อง mental heath ว่าเป็นสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวและสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน      นักแสดงที่มารับบทบาทป่วยจิตก็ยิ่งต้องศึกษาเรื่องอาการเจ็บป่วยทางจิตใจไม่ให้ถูกครหาได้ว่าขาย "ความเข้าใจผิด" เดิมๆ  (ไม่ได้แสดงแต่ทำตาขวาง ทึ้งผม ร้องกรี๊ดๆวิ่งทำร้ายคนอื่น)    และหากสวมบทบาทได้ใกล้เคียงที่สุด ไม่เพียงจะได้รับเสียงชมเชยจากอุตสาหกรรมบันเทิงเท่านั้น    แต่ยังจะได้มี feedback ที่ดีจากวงการทางแพทยือีกด้วย


บทป่วยจิตนำมาสู่รางวัลการแสดงอันยิ่งใหญ่มาแล้วหลายครั้งและกลายมาเป็นผลงานที่ตรึงตราในความทรงจำของแฟนๆ   ลองมาติดตามกันค่ะว่า  สาวป่วยจิตในจอที่โด่งดังจะมีใครบ้าง

Effy Stonem , Skins

ความเจ็บป่วย     -  Bipolar และ Depression

แค่อ่านเรื่องย่อแบบลวกๆ ก็อาจจะคิดว่า Skins คือซีรีส์ที่ว่าด้วยเรื่องราวของเด็กวัยรุ่นแสบซ่าที่หลงทางไปกับสิ่งยั่วยุจนต้องพบกับบทเรียนที่ร้ายกาจ

แต่เรากลับเชื่อว่า   เรื่อง mental health ต่างหาก ที่เป็นหัวใจสำคัญของซีรีส์วัยทีนในตำนานเรื่องนี้

 Effy คือตัวละครเดียวใน Skins ที่เปิดเผยพัฒนาการติดต่อกันถึง 4 ซีซัน    เธอได้สร้างความสงสัยจากพฤติกรรมตอนที่่ยังเป็นเด็กหญิงที่ไม่เปล่งเสียงพูด  ทั้งๆที่เธอไม่ได้บกพร่องในการได้ยินและสามารถติดต่อสื่อสารได้ตามปกติ    แม้ว่าจะเข้าพบนักบำบัดเพื่อรักษาอาการ "ปฏิเสธการพูด"  แต่ก็ไม่เกิดผลให้เธอเปล่งเสียงออกมาได้     จนกระทั่งอุบัติเหตุที่เกือบคร่าชีวิตพี่ชาย(ที่ดูจะเป็นบุคคลที่เธอแคร์มากที่สุดในชีวิต)  Effy จึงเริ่มพูดได้ตามปกติ   แต่นั่นก็ไม่ใช่สัญญาณว่าสุขภาพจิตของเธอได้รับการเยียวยา  เหตุการณ์และผู้คนรอบตัวที่เปลี่ยนแปลงไปได้บีบคั้นให้อาการป่วยของ Effy รุนแรงขึ้นมาเรื่อยๆ       

ในช่วงแรกที่ยังไม่เอะใจกันว่า Effy  เริ่มเข้าสู่อาการโรคซึมเศร้า  แฟนๆอาจจะงุนงงว่า เด็กสาวแสนสวยที่ใครๆต่างปลาบปลื้มคนนี้จึงเลือกจะใช้ชีวิตเหมือนเด็กหลงทาง ทั้งๆที่เธอมีครอบครัวที่ห่วงใยรออยู่ที่บ้าน   หลังจากเสพยาเกินขนาดจนเฉียดตาย   คุณก็อาจจะคิดว่าเธอจะกลับมาเข้าร่องเข้ารอยอีกครั้ง   แต่เมื่อทุกอย่างมาประดังประเด  ทั้งครอบครัวที่ร้าวฉานจากการนอกใจของแม่  ภาพอุบัติเหตุของพี่ชายที่เกิดขึ้นต่อหน้าต่อตา  อาการของ Effy ก็เริ่มกำเริบขึ้นอย่างเงียบๆ

การได้เห็นอาการป่วยของ Effy  ทำให้ผู้ชมประจักษ์ว่า คุณไม่สามารถบีบคั้นเรียกร้องเอาตรรกะใดๆจากผู้ป่วยโรคทางจิตใจ    เธอดึงดูดผู้คนให้ลุ่มหลงด้วยภาพของ bad girl สุด strong    ถึงจะดูเป็นสาวใจแตกมาตั้งแต่วัยเด็กหญิง  แต่ Effy มีความเป็นผู้ใหญ่และเข้าใจโลกมากกว่าคนที่อายุมากกว่าซะอีก  เธอสามารถดูแลพี่ชายที่ต้องมาเรียนรู้การใช้ชีวิตใหม่จากอุบัติเหตุที่่ร้ายแรงรวมไปถึงแม่ที่เข้าสู่ภาวะซึมเศร้าจากเหตุการณ์ครั้วนั้น

แต่เราอาจจะหลงลืมไปว่า คนที่ถูกยัดเยียดให้ภาระดูแลคนใกล้ตัวทั้งๆที่ตัวเองก็ยังไม่มั่นคงพอก็อาจจะเหมือนกับระเบิดเวลาที่รอให้มีสิ่งใดสิ่งหนึ่งมาจุดชนวน

Skins อาจจะเป็นซีรีส์ที่ฉาวโฉ่และมีความรุนแรงจนกระทบกระเทือนใจ   แต่ภาพของเด็กสาวที่ทุกข์ทรมานจากโรคซึมเศร้าและ bipolar ที่ใช้เหล้าเพื่อลืมเลือนปัญหาจนทำให้อาการยิ่งทรุดหนักจนเกือบจะต้องจากโลกนี้ไปก็ได้ส่งสารมายังผู้ชมให้ตระหนักถึงความสำคัญของการรับความช่วยเหลือจากคนใกล้ตัวและผู้เชี่ยวชาญ

Lisa ,  Girl , Interrupted

ความเจ็บป่วย    - Antisocial personality disorder 

ย้อนไปกว่ายี่สิบปีก่อน  นี่คือผลงานการแสดงที่ทำให้ Angelina Jolie คว้ารางวัล Oscarและทำให้เธอก้าวมาเป็นนางเอกแถวหน้าแห่งวงการพ่วงกับภาพลักษณ์ของ bad girl นอกจอ  ส่วนหนึ่งมาจากฝีมือการแสดงที่ทำให้ผู้ชมเชื่อว่าเธอเป็นสาวป่วยจิตตัวร้ายจริงๆ

Lisa คือจอมขบถแห่งสถาบันจิตเวชที่สร้างความปั่นป่วนได้ตลอดเวลา    นั่นคือหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เธอไม่สามารถเป็นอิสระจากสถาบันจิตเวชไปได้   คำพูดร้ายกาจของเธอไม่ได้ฟังดูเลื่อนลอยไร้เหตุผล เธออ่านจุดอ่อนของคนรอบข้างได้อย่างทะลุปรุโปร่งแล้วนำมาเป็นเครื่องมือทิ่มแทง หรือร้ายยิ่งไปกว่านั้น  Lisa สามารถบงการคนที่มีสภาพจิตใจเปราะบาง นำมาซึ่งผลลัพธ์อันร้ายกาจซึ่งเจ้าตัวไม่รู้สึกรู้สาถึงความผิด-ถูกด้วยซ้ำ 

โรคบุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อต้านสังคมนำให้เธอแหวกกฎเกณฑ์อย่างไม่แยแสถึงผลลัพธ์ แม้นั่นจะหมายความว่าเธอต้องวนเวียนเข้าออกสถาบันจิตเวชมาตั้งแต่ยังเป็นเด็กหญิง พฤติกรรมฝ่าฝืนตามกฎเกณฑ์และแสดงความเป็นตัวเองอย่างอิสระอาจจะดูเหมือนกับเสนห่์เฉพาะตัวที่สามารถดึงดูดให้คนบางกลุ่มให้เข้าหา เธอเสนุกสนานกับเกมจิตวิทยาโน้มน้าวจิตใจคน ทั้งๆที่มันอาจจะเป็นเกมอันตรายถึงชีวิต

sociopath (พฤติกรรมต่อต้านสังคม ) ในแบบ Lisa อาจจะไม่ได้รุนแรงขนาดฆาตกรใจอำมหิต    แต่เธอสามารถพูดคุยด้วยอารมณ์ขันทั้งๆที่เห็นศพคนรู้จักฆ่าตัวตายต่อหน้า และยังขโมยเงินจากศพไปโดยไร้ความละอายใจ    เธอสามารถอ้างเหตุผลพฤติกรรมแบบนางร้ายด้วยการเข้าข้างตัวเองด้วยการลำเลิกว่าทำลงไปเพื่อคนอื่น  

แม้เสน่ห์ของ Lisa จะเร้าความรู้สึกเพื่อนๆให้อยากร่วมพยศตามไปด้วย    แต่เมื่อได้รู้ว่า sociopath คนนี้อันตรายมากเพียงใด   สิ่งที่ต้องตัดสินใจทำคือการถอยห่างออกมาให้มากที่สุด    

NHS แห่งอังกฤษได้ระบุว่า ในอดีต ได้ถือว่าโรคนี้จะอยู่ติดตัวผู้ป่วยไปตลอดชีวิต แต่ตอนนี้มีแนวโน้มที่ดีขึ้นในการบำบัดรักษา แม้ความปกติบางอย่างจะคงอยู่ เช่น การขาดความเห็นใจ แต่ก็ยืนยันชัดเจนว่า นี่คือโรคทางจิตเวชที่รักษายากที่สุดโรคหนึ่ง สอดคล้องกับ Lisa แห่ง Girl , Interrupted ที่ถูกวินิจฉัยว่าไม่สนองตอบต่อยาและการบำบัด และไม่มีทีท่าว่าเธอจะสามารถหายขาดจนออกไปใช้ชีวิตภายนอกอย่างถาวรได้

Nina , The Black Swan

ความเจ็บป่วย  -   Schizophrenia-Paranoid Delusion, Obsessive Compulsive Disorder,  Eating disorder   และ  Anxiety disorder

Nina คือแคแรคเตอร์ที่สร้างความสะพรึงให้กับผู้ชมโดยไม่ต้องมีบทเชือดเนื้อเถือหนังเลือดท่วมจอ     โรคที่มาพร้อมกันยาวเหยียดของเธออาจจะทำให้คุณตกใจ    แต่มีการยืนยันว่า  ความเจ็บป่วยเหล่านี้อยู่คู่กับวงการนักเต้นบัลเลต์อาชีพอย่างแยกกันไม่ออก

เบื้องหลังฉากหน้าอันสวยงามของวงการบัลเลต์คือการแข่งขันที่สูงลิบลิ่วจนน่ากลัว     ไม่เพียงแต่มีความสามารถโดดเด่น  แต่เมื่อใฝ่ฝันจะเอื้อมให้ถึงบทนางเอกของคณะบัลเลต์ดัง   บุคลิกที่ขัดแย้งกัน Nina  จึงปรากฏขึ้นจนสร้างความหวาดกลัวให้ตัวเธอเอง     สิ่งที่กำลังตามคุกคามเธอมันเป็นเรื่องจริง  หรือเป็นภาพจากที่จิตใจที่กำลังเจ็บป่วยได้สร้างขึ้นมากันแน่

ชีวิตนักบัลเลต์ที่จะต้องฝึกฝนอย่างหนักเพื่อให้ผลงานเข้าตาผู้สร้างละครจนร่างกายเต็มไปด้วยร่องรอยความบาดเจ็บและยังต้องควบคุมอาหารให้ผอมบาง  (ทั้งๆที่ต้องใช้พลังงานสูงเพื่อฝึกเต้น อาหารเช้าของNina มีเพียงผลไม้ไม่เต็มลูกด้วยซ้ำ)    Nina ก็ไม่ต่างจากนักบัลเลต์คนอื่นที่ใฝ่ฝันจะสร้างชื่อเสียงโด่งดังและคำชื่นชมถึงความสามารถอันไร้ที่ติ ความอิจฉาริษยาในตัวอดีตเบอร์ 1 ได้ก่อตัวสะสมมาก่อนที่จะได้รับคัดเลือกให้เป็นนางเอก     แต่โอกาสที่จะได้เป็นราชินีหงส์ที่สามารถเปลี่ยนชีวิตอยู่ใกล้แค่เอื้อม   Nina กลับถูกแผดเผาด้วยด้วยความหวาดระแวงว่าจะถูกแทนที่   เธอต้องการจะครอบครองความเป็นหนึ่งและผู้ชายที่เธอหลงไหล  แต่ข้อจำกัดเรื่องการเข้าถึงความเป็นราชินีหงส์ตามที่ครูฝึกต้อการยิ่งทำให้อาการทางจิตของเธอกำเริบขึ้นมาเรื่อยๆ

"เธอมันขี้ขลาด อ่อนแอ"   คำพูดที่ตอกย้ำจากโค้ชทำให้อาการ anxiety ของเธอย่ำแย่ลง  Nina เริ่มเห็นภาพหลอนและไม่สามารถแยกแยะมันออกจากความจริงได้   ความเหนื่อยล้าทางร่างกายที่โหยหาพลังงานจากอาหารและจิตใจที่เจ็บป่วยนั้นพา Nina ไปถึงจุด breakdown ในที่สุด

 Transformation  สุดสะพรึงของ Ninaถูกยกให้เป็นหนึ่งในหนัง psychological horror  ที่น่าสะพรึงที่สุด  ซึ่งผู้เชี่ยวชาญได้ออกมาแนะนำว่า หากครอบครัวและตัวเธอยอมรับความช่วยเหลือทางแพทย์  เรื่องราวอาจจะไม่ลงเอยอย่างสะเทือนใจขนาดนี้