จัดขบวนแห่ขันหมากอย่างไร...ให้เป๊ะตามพิธี!
Kannika Weerapan 12 5แห่ขันหมากเป็นพิธีการที่เรียกสีสันในงานแต่งงานได้เป็นอย่างดี เพราะบางพื้นที่อาจมีกลองยาว มีการร่ายรำ มีรถแห่หรืออาจจะมีกลองชุดตีเพื่อสร้างความสนุกสนานในขบวนแห่ขันหมากค่ะ
การแห่ขันหมากเปรียบเสมือนการหยอกเย้าเจ้าบ่าว เพื่อที่จะได้เห็นน้ำจิตน้ำใจของทางบ้านฝ่ายชาย และทำให้ญาติของทั้งสองฝ่ายได้ทำความรู้จักกันมากขึ้น โดยเริ่มต้นการแห่ขบวนขันหมากนั้นจะมีเสียง“โห่”ที่เป็นสัญญาณว่าบัดนี้ทางบ้านเจ้าบ่าวพร้อมแล้ว ที่จะเคลื่อนขบวนขันหมากมาสู่ขอเจ้าสาวอย่างถูกต้องตามขนมธรรมเนียมประเพณีไทย
เมื่อใกล้ถึงเวลาฤกษ์ทางนายพิธีจะเชิญเจ้าบ่าว ญาติและเพื่อนๆของทั้ง 2 ฝ่ายมาตั้งขบวน โดยจัดทางบ้านเจ้าสาวก่อนค่ะ เรียงลำดับได้ดังนี้
ขบวนฝั่งเจ้าสาว
1. เถ้าแก่
เชิญเถ้าแก่ฝ่ายเจ้าสาวหรือคุณพ่อคุณแม่ฝ่ายหญิงมายืนรอในห้องพิธีการ หรือในบ้าน เพื่อรอรับขันหมากจากบ้านฝ่ายชาย
2. คนถือพานเชิญ
จัดคนถือพานเชิญจะเป็นผู้หญิงหรือเด็กก็ได้เพื่อเชื้อเชิญบ้านฝ่ายชายเข้าบ้าน โดยมีเถ้าแก่ฝ่ายเจ้าสาวประกบคนที่ถือพานเชิญอยู่ พานเชิญขันหมากนี้จะแตกต่างจากพานขันหมากเอกตรงที่ จะมีการม้วนใบพลูเป็นเหมือนบุหรี่ มีไม้ขีดไฟ อยู่ในพาน
3. คนกั้นประตู
เพื่อนๆ และญาติๆของทางฝ่ายเจ้าสาวที่จะมากั้นประตูเงิน ประตูทอง โดยไล่เรียงกันเป็นแถวตอนลึกยาวจนถึงหน้าประตูเข้าบ้านฝ่ายหญิง จะกำหนดจำนวนประตูก็ได้หรือไม่กำหนดก็ได้ เพราะบางบ้านพอถึงเวลากั้นประตู ญาติฝั่งเจ้าสาวก็พากันมากั้นประตูอย่างสนุกสนานค่ะ (ทั้งนี้เมื่อจำนวนประตูเพิ่มเข้ามา เวลาก็จะเพิ่มขึ้น พิธีของบ่าวสาวท่านไหนที่ต้องการเวลาตามกำหนดการ แนะนำให้มีนายพิธีและรันคิวเข้ามาดูแล และกำหนดจำนวนประตูค่ะ)
4.เด็กล้างเท้า
เด็กล้างเท้าจะมีหรือไม่มีก็ได้ เพราะในสมัยก่อนการแห่ขบวนขันหมากมานั้นจะแห่กันมากจากบ้านเจ้าบ่าว มาไกล ต้องลุยน้ำข้ามทะเลมา พอเจ้าบ่าวมาถึงบ้านเจ้าสาว จึงต้องมีการล้างเท้าเจ้าบ่าวให้สะอาดเสียก่อน แล้วจึงขึ้นเรือนค่ะขบวนฝั่งเจ้าบ่าว
มาถึงบ้านฝ่ายชายหรือเจ้าบ่าวกันบ้าง ขบวนขันหมากทางเจ้าบ่าวจะเรียงจากขันหมากเอกดังนี้
1. พานธูปเทียนแพร
พานธูปเทียนแพรเจ้าบ่าวเป็นผู้ถือ เปรียบเสมือนการแสดงความอ่อนน้อมถ่อมตน ขอสมัครจิตสมัครใจมาเป็นลูกเขยค่ะ2. คุณพ่อคุณแม่และเถ้าแก่
คุณพ่อคุณแม่จะยืนข้างๆเจ้าบ่าว และผู้ที่ประกบข้างคุณพ่อคุณแม่เจ้าบ่าวจะเป็นเถ้าแก่เจ้าบ่าวอีกที โดยเถ้าแก่จะทำหน้าที่แจกซองต่อรองกับประตูเงินประตูทองเพื่อให้ผ่านด่านได้อย่างสมบูรณ์
3. พานขันหมากเอก
ขันหมากเอกจะประกอบไปด้วยใบไม้มงคล ใบเงิน ใบทอง ใบนาก ดอกไม้มงคลต่างๆ หมาก พลู โดยญาติผู้ใหญ่ทางเจ้าบ่าวเป็นผู้ถือ4. พานสิดสอด
พานสินสอดแบ่งออกเป็น พานเงิน พานทอง ตามที่ทั้งสองครอบครัวได้ตกลง ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าบ่าวเป็นผู้ถือ
5. พานแหวน
พานแหวน คือ แหวนหมั้น แหวนแทนใจ ที่ว่าที่คู่บ่าวสาวใช้ในพิธีหมั้นค่ะ6. ขันหมากโท
ขันหมากโทจะประกอบไล่เรียงจาก อาหารคาว หวาน และผลไม้ตามลำดับ โดยเฉพาะขันหมากโทยาวมากเท่าไหร่ ยิ่งบ่งบอกฐานะของบ้านเจ้าบ่าวด้วยค่ะ แต่ปัจจุบัน เอาเป็นแค่พิธีการก็ได้ เพราะสมัยก่อนขันหมากโทที่นำมา จะมีวัตถุดิบที่นำมาประกอบอาหารให้แขกที่มาร่วมงานได้ทานกันด้วยค่ะ
เพียงแค่นี้ขบวนแห่ขันหมากก็ครบสมบูรณ์ ถ้าหากไม่สะดวกหรือต้องการความรวดเร็วก็สามารถรวบรัดขั้นตอนลงไปอีกได้ ลองพิจารณาตามความเหมาะสมกันดูนะคะ