#MeToo รับมือภัยคุกคามทางเพศในที่ทำงาน

สักพักมาแล้วที่เราเห็นสาวๆ ฮอลลีวู้ดต่างออกมารณรงค์ #MeToo แสดงพลังเพื่อหยุดปัญหาการคุกคามทางเพศ ถ้าตามข่าวก็จะเห็นว่าพอมีการเปิดโปงเรื่องนี้ออกมา ผู้หญิงหลายคนจึงกล้าเปิดเผยประสบการณ์ของตนเอง โดยใช้แฮชแท็ก #MeToo

พี่ริต้าคิดว่าเรื่องนี้เป็นปัญหาเชิงวัฒนธรรมด้วยนะ การที่คนที่มีอำนาจเหนือกว่าใช้เรื่องหน้าที่การงานกดดันให้สาวๆ หรือหนุ่มๆ ยอมถูกกระทำ ซึ่งที่เรื่องไม่เคยแดงออกมาก็เพราะไม่มีใครกล้าพูดว่าเจออะไรมาบ้าง อาจกลัวเสียหน้าที่การงาน หรือกลัวผลกระทบอื่นๆ ที่จะตามมา

นั่นที่ฮอลลีวู้ดอาจคิดว่าไกลตัว แต่ในเมืองไทยก็มีปัญหาแบบนี้ไม่แพ้กันหรอก ที่เราเห็นเป็นข่าวดังมากก็อย่างคลิปของข้าราชการกระทรวงหนึ่งที่ลวนลามข้าราชการผู้หญิงอย่างโจ่งแจ้งมาก หลักฐานชัดเจนแต่กว่าจะถูกลงโทษก็มีการพูดจาปกป้องกันเพราะกลัวเสียชื่อเสียงองค์กร สังคมต้องกดดันอย่างหนักกว่าจะมีการสอบสวนให้แน่ชัด ซึ่งพี่ริต้าว่าที่ไม่เป็นข่าวคงอีกมากมาย ที่เห็นในข่าวอาจเป็นแค่ยอดภูเขาน้ำแข็งของภัยร้ายใกล้ตัวผู้หญิง

ระดับของสถานการณ์คุกคามทางเพศ

เรื่องการคุกคามทางเพศในที่ทำงาน หลายคนอาจเคยมีประสบการณ์ด้วยตัวเอง ซึ่งการคุกคามมีหลายระดับ ลองไปดูกันว่ามีระดับไหนบ้าง

• คำพูด ท่าทาง พูดจาแทะโลม พูดจาสองแง่สองง่าม พูดแซวลามก หรือบางคนอาจแสดงอาการหื่นใส่ เช่น เวลาพูดด้วยไม่มองหน้าเราแต่มองหน้าอก เป็นต้น
• แตะต้องถึงเนื้อถึงตัว เข้าถึงตัว แตะเนื้อต้องตัว ลวนลาม ใช้อำนาจข่มขู่ให้ยอมทำตาม ให้ยอมปกปิดเรื่องนี้ไว้
• ข่มขืน อันนี้คงไม่ต้องอธิบายมาก มีการใช้กำลังบังคับข่มขืน ซึ่งถือเป็นเรื่องที่เลวร้ายมาก

รับมืออย่างมีสติ การพูดจาแทะโลมอาจไม่นำไปสู่การถึงเนื้อถึงตัวหรือข่มขืน แต่หลายครั้งการคุกคามทั้ง 3 ระดับก็เกิดขึ้นเป็นผลต่อเนื่องกัน ดังนั้นถ้าเราพบกับสถานการณ์ล่อแหลมเหล่านี้ไม่ว่าระดับใด ควรหาทางหยุดให้เร็วที่สุด เชื่อในสัญชาตญาณของตัวเอง ถ้ารู้สึกไม่สบายใจต่อสถานการณ์ให้ตั้งสติให้ดี แล้วหาทางแก้ไข ถ้าสถานการณ์ไม่รุนแรงมาก อาจเริ่มจากการพูดให้เขาคนนั้นหยุดการกระทำ

แสดงออกชัดเจนให้เขาหยุด ถ้าพบสถานการณ์คุกคาม ไม่ว่าจะเป็นการพูดจา ลวนลาม แตะเนื้อต้องตัว ต้องพูดบอกเขาทันที เช่น ฉันไม่ชอบ คุณจะมาทำกับฉันแบบนี้ไม่ได้ บอกทันทีว่า อย่า ไม่ หยุด เราสามารถพูดในที่สาธารณะให้ผู้อื่นได้ยินด้วยได้เลย ไม่ต้องมัวเกรงใจใคร ยิ่งถ้ามีคนรับรู้ เขาอาจจะอายและหยุดการกระทำได้เร็วขึ้น

หลบเลี่ยง หลบเลี่ยงการเผชิญหน้ากับเขา ถ้าจำเป็นต้องไปอยู่ในที่ลับตากับเขา ต้องหาทางออกมาจากตรงนั้นให้เร็วที่สุด วิ่งออกไปอยู่ในที่คนเยอะๆ ทันที ถ้าจวนตัวต้องตะโกนก็ต้องตัดสินใจตะโกนขอความช่วยเหลือแล้วล่ะ ตัดสินใจให้เร็ว อย่าได้แคร์อะไรอีกเลยนอกจากความปลอดภัยของตัวเราเอง

เจรจาให้หยุด หากเหตุการณ์ยังดำเนินต่อไป ควรหาทางเข้าไปเจรจา ถ้าเขาไม่ใช่คนรุนแรงอะไรมาก ลองเข้าไปพูดตรงๆ กับเขา บอกให้เขารู้ว่าเรารู้สึกไม่พอใจ ให้เขาหยุดการกระทำเหล่านั้นได้แล้ว บอกถึงการกระทำของเขาที่เราไม่ชอบให้ชัดเจนที่สุด

หาพยานพูดคุยสงบศึก ถ้าพูดคุยตรงไปตรงมาด้วยตัวเองแล้วสถานการณ์ยังไม่ดีขึ้น ถ้าเป็นพี่ริต้าจะให้โอกาสเข้าไปพูดคุยอีกครั้งเดียว แต่ครั้งนี้จะหาพยานไปคุยด้วย โดยเลือกคนที่เราไว้ใจ คนที่เชื่อถือได้ ให้เป็นคนกลางเข้าไปช่วยไกล่เกลี่ย เพราะถ้าเขายังมีจิตสำนึกอยู่บ้าง เขาจะต้องเกรงใจคนกลาง และหยุดการกระทำ

ร้องเรียนและแจ้งความดำเนินคดี ถ้าสถานการณ์รุนแรง เช่น ถูกเนื้อต้องตัว ลวนลาม หรือถึงขั้นพยายามข่มขืน ควรแจ้งให้ผู้บริหารองค์กรรับทราบเพื่อหาทางป้องกันและแก้ไขต่อไป ยิ่งถ้าเป็นการคุกคามจนรู้สึกถึงอันตราย ควรไปแจ้งความกับเจ้าหน้าที่ตำรวจเพื่อดำเนินคดีด้วย

เยียวยาจิตใจ เรื่องนี้สร้างผลกระทบกับจิตใจของผู้หญิงอย่างมาก หาที่ปรึกษาที่เราสามารถพูดคุยเปิดใจได้จะช่วยให้สบายใจขึ้น หรือถ้าพิจารณาไปปรึกษาจิตแพทย์ได้ พี่ริต้าว่าก็เป็นเรื่องที่ดีนะ เพราะผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์จะช่วยให้คำแนะนำที่ดีได้


พี่ริต้าเข้าใจนะว่าถ้าเราเจอปัญหานี้ การลุกขึ้นมาพูดไม่ใช่เรื่องง่ายเลย หลายคนถ้ามีทางเลือกก็มักตัดสินใจลาออก ย้ายที่ทำงานหนีไปจากการคุกคาม แต่ถ้าตัดสินใจว่าเราจะสู้เพื่อเรียกร้องสิทธิก็ต้องสู้อย่างมีสติ ซึ่งในความเห็นของพี่ริต้าอยากให้ทุกคนลุกขึ้นสู้นะ อย่ายอมอีกเลย และอยากให้ผู้หญิงทุกคนที่ได้รับรู้เรื่องนี้ อยู่เคียงข้างคนที่ถูกกระทำ ไม่ตำหนิคนที่ถูกกระทำ เราต้องสร้างวัฒนธรรมใหม่ ไม่มีใครมีสิทธิมาคุกคามทางเพศใครได้อีกต่อไป ต้องอยู่ร่วมกันอย่างเคารพกัน

ใครเคยเจอสถานการณ์เลวร้ายพวกนี้บ้าง รับมืออย่างไร มาแชร์กันหน่อยค่ะ ทั้งเรื่องการรับมือสถานการณ์ และเรื่องการเยียวยาดูแลจิตใจตนเอง ช่วยๆ กันนะ เราจะได้มีทางเลือกวิธีการต่างๆ หลากหลายให้เพื่อนๆ ได้เลือกนำไปปรับใช้ให้เหมาะสม