Netizens ถกเดือด: Lisa เจอกล่าวหา Blackfishing

ยังไม่ทันได้ปล่อยผลงานตัวเต็ม แต่ลุคใหม่ของ Lisa ที่ฉีกภาพที่ผู้คนจดจำในช่วงที่เธอสร้างชื่อเป็นไอดอล K-Pop ก็จุดประเด็นดราม่าร้อนแรง  ภาพโพรโมท ‘ROCKSTAR.’ ที่  Lisa ได้เผยโทนสีผิวที่ดูเข้มขึ้นผิดหูผิดตารวมถึง concept โดยรวมนั้นสร้่งความไม่พอใจให้กับ Netizens ที่มองว่า ศิลปินสาวไทยกำลังหาผลประโยชน์จากวัฒนธรรมคนดำ จากความพยายามในการเลียนแบบรูปลักษณ์และแฟชั่นเพื่อดึงดูดผู้ติดตามกลุ่มใหญ่ขึ้น แต่ FC ของเธอก็ลุกขึ้นมาปกป้องอย่างพร้อมเพรียง ทั้งยังโต้กลับอย่างหนักแน่นว่า ภาพโพรโมทผลงานของ Lisa ไม่ได้เข้าข่าย Blackfishing แต่เป็นการเดินออกนอกกรอบความงามในอุดมคติในวงการ K-Pop ต่างหาก 

K Pop ถูก call out เรื่องการฉกฉวยวัฒนธรรมมานานหลายปี

ช่วงเวลาหลา่ยปีแห่งความรุ่งเรืองของอุตสาหกรรม K-Pop ไอดอลหลายคนต้องรับมือกับข้อกล่าวหาเรื่องการฉกฉวยทางวัฒนธรรม hip hopของผู้คนเชื้อสายผิวดำมามากมายหลายครั้ง เมื่อใดที่พวกเค้าทำทรงผม Cornrow หรือ Dreadlocks ใส่ Grillz (เครื่องประดับฟัน) หรือแต่งกายด้วยแฟชั่นต่างๆที่เป็นเอกลักษณ์เหมือนกับศิลปินเชื้อสายผิวดำ สิ่งที่ตามมาคือดราม่าเรื่อง cultural appropriation  กลุ่มคนที่ไม่พอใจเมื่อได้เห็นศิลปินเอเชียนนำเสนอวัฒนธรรมของคนดำได้ร่วมกัน call out ทั้งศิลปินและต้นสังกัด ทั้งยังเรียกร้องให้พวกเค้าแสดงความรับผิดชอบต่อการกระทำและศึกษาถึงผลเสียของการแสดงออกเช่นนี้ เพื่อไม่ให้เกิดเรื่องซ้ำรอยขึ้นมาอีก

ตัว Lisa เองก็เคยเผชิญกับแรงกดดันเช่นนี้มาก่อน เมื่อ Netizens กลุ่มหนึ่งโจมตีว่า ผมเปียของเธอในวีดีโอ 'Money.' เป็นพฤติกรรมลอกเลียนแบบสาวผิวดำ เมื่อเธอได้รับรู้ถึงกระแสความไม่พอใจจึงได้แสดงความเสียใจทันที ส่วนแฟนๆ K-pop โดยเฉพาะแฟนผิวดำบางกลุ่มก็ได้ตั้งความคาดหวังว่า เธอจะระมัดระวังไม่สร้างความกระทบกระเทือนใจให้กับพวกเค้าอีก

แต่ในขณะเดียวกัน ยังมีแฟนๆที่ตั้งข้อสังเกตว่า กลุ่มคนที่บทบาทสำคัญในการผลักดันดนตรี K-Pop จนโด่งดังกระฉ่อนโลกมีเชื้อสายผิวดำ นั่นคือบรรดาโพรดิวเซอร์ นักแต่งเพลง นักออกแบบท่าเต้น มันจึงไม่ใช่เรื่องขัดต่อความรู้สึกหากผู้ที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จที่มากความสามารถเหล่านี้จะได้นำเอาวัฒนธรรมของพวกเค้ามาถ่ายทอดในการสร้างสรรค์ผลงาน K-Pop ซึ่งพวกเราต่างรับรู้ว่าเป็นการผสมผสานทางดนตรีที่ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรม hip hop อย่างเข้มข้น ไม่ว่าจะเป็นการแร็พและลีลาการเต้น

 Netizens เคยถกประเด็นโทนสีผิวของ Lisa กับ whitewashing ในสังคมเกาหลี

ช่วงหลายปีมานี้ มีผู้ตั้งข้อสังเกตว่า Lisa อาจจะต้องปรับเปลี่ยนลุคเพื่อให้ตรงกับ beauty standard ของสังคมเกาหลีจนดูขาวขึ้นกว่าช่วงวัยเยาว์ เมื่อได้เดบิวท์ ก็ต้องเนรมิต beauty look ตามความนิยมที่นั่นจนมีภาพรองพื้นไม่ตรงกับสีผิวจนหน้าลอย จากนั้นเฉดสีผิวของ Lisa ก็เริ่มอ่อนลง และเห็นได้ชัดว่า แฟนๆ K-Pop จำนวนไม่น้อยยังไม่เปิดใจให้กับสีผิวที่เข้มกว่าความขาว pale ในอุดมคติ และเลือกรีทัชภาพเปลี่ยนสีผิวของไอดอลให้ดูขาวเกินความจริง แม้แต่สื่อเกาหลีบางเจ้าก็ร่วม whitewash ภาพของคนดังเช่นเดียวกัน ยิ่งใครมีผิวขาวตามธรรมชาติที่ดูสะดุดตากว่าคนอื่นๆ ก็มีโอกาสจะสร้างกระแสชื่นชมจนหลายเป็น viral

ค่านิยมเชิดชูผิวขาวจากความเชื่อว่า นี่คือสิ่งที่สื่อถึงความบริสุทธิ์ สะอาดไร้มลทินอาจจะเป็นคำอธิบายถึงรูปลักษณ์ของบรรดาไอดอลส่วนใหญ่ที่ดูขาวใส ราวกับว่า ยิ่งชาวเท่าไรก็ยิ่งถูกจริตแฟนๆเกาหลี สื่อบันเทิงชื่อดังยังจัดอันดับไอดอลผิวขาวสุดๆซะด้วยซ้ำ  แม้ว่าจะมีไอดอลส่วนหนึ่งเคยนำเสนอ concept ที่แตกต่างด้วยลุคผิวแทน รวมถึงไอดอลที่มีผิวสีน้ำผึ้งตามธรรมชาติ แต่พวกเค้ายังเป็นส่วนน้อยในวงการนี้  ผิวสีเข้มยังทำให้พวกเค้าผจญกับ bully จากชาวเน็ท  แม้กระทั่งคนในวงการเดียวกันก็ยังล้อเลียนกันเอง ถึงขั้นที่มีผู้มองว่า ไอดอลที่ยึดมั่นกับผิวสีเข้มตามธรรมชาตินั้นมีความกล้าหาญที่จะฝ่าฟันต่ออคติของผู้คนในสังคม ซึ่งเป็นแนวคิดที่ขัดแย้งกับ FC ต่างชาติที่ไม่ได้ถือว่า โทนผิวเข้มเป็นรูปลักษณ์ที่มีเสน่ห์ หาได้เป็นสิ่งที่จะบั่นทอนความมั่นใจ แฟนๆต่างชาติหลายคนไม่คิดว่าบรรดาผิวของไอดอลที่ถูก bully จะดูใกล้เคียงกับคำว่าเข้มซะด้วยซ้ำ เพราะยังมีชาวเอเชียนอีกมากมายที่ผิวคล้ำกว่านี้

สีผิวของ Lisa กลายเป็น topic ที่ทำให้เกิดข้อถกเถียงมาก่อนหน้านี้ เธอเป็นหนึ่งในไอดอลที่มีแฟนๆใช้การตกแต่งภาพให้เธอดูขาวขึ้น และยังปรากฏเฉดสีผิวสว่างในภาพออกสื่อต่างๆ เช่น การออกอีเวนท์หรือถ่ายภาพขึ้นปกนิตยสาร แต่หลายครั้งหลายคราที่พวกเราได้เห็น Lisa ที่ไม่ได้ดูขาวจัด ดูไม่ต่างจากกับสีผิวของสาวไทยหลายคนที่พวกเราคุ้นเคย จนทำให้เกิดคำถามว่า เธอต้องเปลี่ยนตัวเองให้เข้ากับความคาดหวังด้านความงามของชาวเกาหลีหรือไม่?

หลังจากที่  Lisa ตัดสินใจไม่ต่อสัญญาแบบเดี่ยวกับ YG และเปิดบริษัท 'LLOUD' เพื่อบริหารจัดการงานของเธอเอง ตามมาด้วยการเซ็นสัญญาศิลปินเดี่ยวกับ RCA RECORDS ทำให้แฟนๆทั่วโลกเฝ้ารอผลงานโซโล่ในระดับ international เต็มตัว  แต่ไม่นานหลังจากที่ปล่อยภาพโพรโมทผลงานใหม่ออกมา  ท่ามกลางเสียงชื่นชมล้นหลามในลุคที่สวยแปลกใหม่ไปจากเดิม เธอกลับถูก Netizens กลุ่มหนึ่งตราหน้าว่าเป็นศิลปินที่หากินกับวิธี blackfhishing

แม้  FC จะชี้แจงแทนว่า ผิวพรรณดั้งเดิมของ Lisa ดูเข้มกว่าไอดอลเกาหลี แต่ Netizens อีกหลายคนก็ยังฟาดหนักว่า โฉมใหม่ของเธอมาจากความจงใจเลียนแบบสาวผิวดำชัดๆ

เมื่อได้รับรู้ถึงเสียงโจมตี Lisa แฟนๆจึงรีบออกมาปกป้องศิลปินขวัญใจอย่างพร้อมหน้า  พวกเค้าชี้ว่า เธอเป็นสาวไทยที่มีผิวสีเข้มกว่าคนเกาหลีอยู่แล้ว เมื่อใกล้จะเปิดตัวผลงานโซโลกับค่ายเพลงดังฝั่งอเมริกาเพื่อสร้างชื่อเสียงให้ยิ่งขจรขจาย  จึงไม่ใช่เรื่องชวนสะดุดใจหากเธอจะเปลี่ยนลุคให้สวยเข้มตรงกับความความนิยมของชาวตะวันตก  รวมถึง FC ฝั่งไทยที่ยืนยันว่า เห็นสาวๆสายฝ. บ้านเราอวดความสวยด้วยผิวแทนเป็นเรื่องปกติ

แต่ Netizens ที่ไม่พอใจในลุคใหม่ของ Lisa ก็ยังไม่ยอมรับในคำอธิบายนี้ พวกเค้าฟาดเปรี้ยงว่า แม้ Lisa จะมีเชื้อสายไทย แต่ผิวจริงๆของเธอมีโทนสว่างกว่าภาพโพรโมท และลุคโดยรวมนั้นไม่ต่างจากการแต่ง cosplay เป็นแร็พเพอร์สาวผิวดำ ไม่ว่าจะเป็น Grillz ประดับฟัน โซ่เครื่องประดับ รวมถึงการโพสที่มองยังไงก็มั่นใจว่า เธอกำลังฉกฉวยวัฒนธรรมคนดำเพื่อกอบโกยความนิยมในตลาดสากลให้พุ่งกระฉูด

Netizen บางคนเตือนให้เธอยึดมั่นอยู่กับสีผิวจริงๆชองตัวเองและตอกย้ำว่า นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่  Lisa เลียนแบบวัฒนธรรมของคนดำ และยังมีผู้ตั้งข้อสันนิษฐานว่า ต้นแบบของ concept นี้อาจจะเป็น ALiyah ศิลปินสาว R&B ผู้ล่วงลับ  แฟนที่ไม่เห็นด้วยกับลุคนี้ได้ร้องขอให้เธอเปลี่ยนแปลงทีมสร้างสรรค์ผลงานใหม่ เนื่องจากหวั่นเกรงว่า การเปิดตัวผลงานครั้งสำคัญต้องมาผจญกับดราม่าจนชื่อเสียงมัวหมองซะแล้ว

กลุ่มต่อต้าน concept ใหม่ของ Lisa ยังชี้ให้เห็นถึงแพทเทิร์นการสร้างความนิยมของศิลปิน pop ที่จะมี phase เปลี่ยนลุคให้ดู urban โดยรับอิทธิพลจากวัฒนธรรม hip hop และแสดงความผิดหวังที่ได้เห็นศิลปินสาวไทยก้าวสู่เส้นทางการฉกฉวยวัฒนธรรมเหมือนกับ Christina Aguilera, Ariane Grande และ Rita Ora 

Lillies โต้ ทุกคนมีสิทธิ์ทำผิวแทนและอินกับแฟชั่นที่ได้รับอิทธิพลมาจากต่างวัฒนธรรม

ข้อถกเถียงจากดราม่าการฉกฉวยทางวัฒนธรรมนั้นยากเย็นจะหาบทสรุปที่ลงตัว มีผู้คนอีกมากมายที่เชื่อว่าการแต่งตัวสวยแซ่บสไตล์ hip hop ซึ่งครองความนิยมระดับ mainstream ไม่ใช่เรื่องเสียหาย  และยังใช้เหตุผลหักล้างว่า สังคมไร้พรมแดนย่อมมีการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมที่จะช่วยขับเคลื่อนสู่ความก้าวหน้า ไม่ใช่การแย่งชิงหรือฉกฉวยมาครองเพื่อสร้างประโยชน์เพียงฝ่ายเดียว แต่มันคือการแสดงความชื่นชมและสนับสนุนวัฒนธรรมที่แตกต่าง  ที่ผ่านมานั้น เราได้เห็นศิลปินผิวดำนำเสนอวัฒนธรรมของชนชาติอื่นมาแล้ว แต่พวกเค้าไม่ได้พบกับเสียงประนามรุนแรงเหมือนกับศิลปินต่างชาติที่แต่งตัวหรือแสดงออกเหมือนกับศิลปิน hip hop

ยังมีผู้คนอีกมากมายที่ปลาบปลื้มกับผิวเฉดบรอนซ์สวยฉ่ำ ไม่เฉพาะบรรดาคนดัง Hollywood ที่ดูเหมือนว่าจะไม่เคยห่างจาก tanning bed และ spray tan อย่าง Paris Hilton, Victoria Beckham, Jennifer Aniston, Jennifer Lopez  พวกเรายังเห็นลุคนี้ได้จากเวทีประกวดนางงาม, Victoria's Secret fashion show หรือแม้แต่สถานที่ท่องเที่ยวชายทะเลที่มีนั่งท่องเที่ยวนอนเรียงรายอาบแดดเพื่อผิวเข้มสวย และนั่นไม่ได้หมายความว่าพวกเค้าอยากพยายามจะเป็นเหมือนกับสาวผิวดำ

แฟนบางคนทักท้วงให้รอชมผลงานตัวเต็มของ Lisa ก่อนที่จะพิพากษาเธอด้วยข้อหา Blackfishing แม้สีผิวในภาพโพรโมทของเธอจะดูเข้มแปลกตาจากเดิมจนทำให้นึกถึงสมาชิกบ้าน Kardashian (ที่มักจะถูกโจมตีเรื่องฉกฉวยทางวัฒนธรรมเช่นกัน) แต่นั่นไม่ได้เป็นสิ่งยืนยันว่า เธอกำลังหาประโยชน์จากการเลียนแบบสาวผิวดำ หากได้เห็นเพลงและ MV ตัวใหม่ ก็น่าจะรู้ชัดเจนว่า concept ของเธอเป็นไปในทิศทางใด จากชื่อเพลงและ vibe ของภาพก็พอสัมผัสสไตล์แบบ  rocker สาวผสมผสานกับความล้ำจากยุคในอนาคต หรือแม้แต่ทรงผมก็ทำให้นึกถึงเทรนด์เด็ก Emo ในยุค 2000s

นอกจากข้อกล่าวหาเรื่อง blackfishing ก็ยังมีกลุ่มคนที่ไม่ค่อยถูกจริตกับ Lisa ลุคนี้ เพราะมองว่า ผิวเฉดเข้มขึ้นที่ดูเหมือนกับใช้บรอนเซอร์มันเงาละเลงทั้งตัวนั้นไม่ช่วยขับความงามของเธอให้โดดเด่นอย่างเต็มที่ และอยากจะให้เธออวดโฉมด้วยสีผิวตามธรรมชาติ ไม่ถูกฟอกขาวและไม่เพิ่มความเข้ม แต่ดังที่เรารู้กันว่า เรื่องความงามนั้นขึ้นอยู่กับสายตาคนมอง มีแฟนๆอีกมากที่ปลื้มกับลุคนี้จนอยากจะแต่งตาม

FC ชี้ การจัดแสงเงาให้ดู dark เป็นเอกลักษณ์ของช่างภาพ

แฟนๆของ Lisa ยังยืนยันว่า ต้นเหตุที่ทำให้เธอดูแตกต่างไปจากภาพที่หลายคนคุ้นเคยมาจากแนวทางการสร้างสรรค์ของช่างภาพหนุ่มอังกฤษ Jack Bridgland ที่โชว์ผลงานถ่ายภาพคนดังมาเพียบ ไม่ว่าจะเป็นการ่วมงานกับไอดอลวง ATEEZ หรือคนดังฝั่งอเมริกาที่ขึ้นชื่อเรื่องผิวขาวระดับ pale อย่าง Billie Eilish สีสันและอารมณ์เหนือจริงของภาพก็มาในรูปแบบคล้ายกัน เรียกได้ว่านี่คือเอกลักษณ์ของศิลปะการถ่ายภาพ ไม่ใช่จับนางแบบ/นายแบบมาเปลี่ยนสีผิว

สองภาพแรกที่ Lisa ปล่อยออกมาได้กระตุ้นความสนใจจากผู้ติดตามจน engagement พุ่งกระฉูด เธอเรียกยอด Likes ได้เป็นล้านๆและสร้าง conversation ไม่รู้จบ แต่ประเด็นข้อขัดแย้งที่เกิดขึ้นก็ทำให้แฟนๆเป็นห่วงไม่น้อยเลย